چهارشنبه 23 مرداد 1387 - ساعت 11:31

آفتاب- سرویس اجتماعی: مسأله اینترنت در ایران همواره به عنوان مشکلی پر دامنه مطرح بوده است و از ابتدای ورود این تکنولوزی به ایران تا به حال‌، موضع‌گیری‌های زیادی نسبت به این مسأله وجود داشته است. اینکه آیا اساساً باید این تکنولوزی در ایران وجود داشته باشد یا خیر‌، و اگر پاسخ آری است استفاده از آن برای کابران چگونه باید باشد و از همه مهمتر اگر مسئولان حق استفاده از اینترنت را به مردم داده اند پس فیلترینگ چیست؟ 

آفتاب، برای یافتن پاسخهایی در خور برای این پرسش‌ها با «دکتر علی اکبر جلالی»، کارشناس فناوری اطلاعات و استاد دانشگاه علم و صنعت ایران به گفتگو نشسته‌ایم. جلالی معتقد است اساساً بحثی به نام فیلنرینگ در جهان امروزی بی معناست و اگر هم دولت بخواهد چنین مسأله ای را اعمال کند باید از «فیلترینگ سفید» استفاده کند.

آقای دکتر جلالی، با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، آیا شما فکر می‌کنید سرعت فعلی اینترنت در ایران برای دسترسی به انواع اطلاعات در موثر است؟

پهنای باند دسترسی به اطلاعات که معمولاً از طریق اینترنت و یا شبکه‌های محلی در اختیار کاربران قرار می‌گیرد یک شاخص قابل توجه توسعه‌یافتگی کشورها تلقی می‌شود، امروزه مرزهای فیزیکی کشورها در حال برداشته شدن است و دسترسی به اینترنت زمینه‌ای را فراهم کرده تا تمام مردم جهان‌، با فرهنگهای متفاوت و حتی زبان‌های متفاوت بتوانند با هم در تعامل بوده و تجربه و علم به یکدیگر بیاموزند‌، به همین دلیل کشورهای توسعه یافته که همواره با دقت بیشتری به آینده می‌اندیشند، پهنای باند زیادی را به کاربران اختصاص داده‌اند.

اگر بخواهیم مقایسه ای در این زمینه با ایران داشته باشیم وضعیت ایران در بین کشورهای جهان چگونه ‌است؟

در سوئد هم اکنون شهروندان دسترسی به اینترنتی با سرعت 100 مگا بیت در ثانیه دارند، یعنی تقریباً 5 برابر یک دانشگاه بزرگ ما مانند دانشگاه علم و صنعت.

کشوری مانند فرانسه با پهنای باند 30 مگا بیت در ثانیه با قیمت حد‌اکثر ماهانه 30 هزار تومان‌، شرایطی را فراهم کرده که کاربران در آن به راحتی به هر موضوع دلخواه به صورت فیلم، صدا، تصویر و نوشتار دسترسی آنی دارند‌، این توسعه در کشورهایی مانند سنگاپور‌، کره، انگلیس و بعضی کشورهای آسیایی وجود دارد، اما کشورهایی هم هستند مانند ایران که همواره نگران دسترسی مردم به اینترنت با سرعت بالا بوده و تصور می‌کنند که هنوز مردم آگاهی لازم برای استفاده از مطالب مناسب را ندارند ،با فیلترینگ سخت و با محدود کردن پهنای باند عملاً مردم را از دسترسی به دانش تولیدشده جهانی محروم کرده‌اند.

وضعیت اینترنت پر سرعت را در ایران چگونه ارزیاب می کنید؟ 

متاسفانه در کشور ما سرعت دسترسی به اینترنت پر سرعت غیر قابل قبول است و تقریباً زیر یک درصد از کاربران امکان دسترسی به آن را دارند و به همین دلیل در اقتصاد فن آوری اطلاعات سهم چندانی نداریم، در حالی که در فیلیپپن و ویتنام که از نظر فقر با مشکلات اقتصادی مشهور بوده‌اند امروزه توانسته‌اند به کشورهای قدرتمندی که به راحتی اقتصاد خود را اداره می‌کنند، تبدیل شوند. 

پهنای باند کم در کشور ما باعث شده تا هزینه‌های انجام شده مانند کامپیوترهای زیاد در منازل و ادارات و شرکتهای خصوصی هستند بدون استفاده بمانند. 

نمونه دیگری از این مسأله، وضعیت شبکه فیبر نوری کشور است که با آن که هزینه زیادی برای آن مصرف شده فاقد دیتای لازم است. 

در نتیجه اگر بخواهیم وضعیت اینترنت ایران را با سوئد مقایسه کنیم به راحتی می‌توانیم بگوییم که در ایران هنوز اینترنت وجود ندارد و آنچه وجود دارد دسترسی بسیار محدود و آن هم به سختی برای مواردی مانند ثبت نام کنکور، ثبت نام حج و زیارت و چند کابرد محدود دیگر (که احتیاج به پهنای باند بسیار محدود دارند) است. در کشور ما هنوز تجربه بین‌المللی در حوزه الکترونیکی وجود ندارد و متاسفانه از دولت الکترونیکی و بانکداری الکترونیکی خبری نیست.

با این توصیف فکر می کنید راه‌کارهایی که مسئولان باید به آن عمل کنند تا به وضعیت مطلوب برسیم چیست؟

جای بسی تعجب است با وجود اینکه مسئولان به این نتیجه رسیده‌اند که پهنای باند در ایران به مرحله‌ای رسیده که حتی امنیت ملی را تحت تاثیر قرار داده‌، هنوز مسؤولان نظارت ICT با آن مقابله می‌کنند و امکانات لازم را در اختیار نمی‌گذارند. 

هزینه اینترنت در ایران بسیار گران است به صورتی که این سرعت کم باعث شده بعضاً اینترنت به کالای لوکس تبدیل شود و فقرا که همواره دارای مشکلات مادی هستند، امروزه در دسترسی به اینترنت نیز فقیر باشند. 

با توسعه دفاتر ICT روستایی پیش بینی می‌شد امکان دسترسی همگان در روستاها فراهم و دولت مکانیزم‌هایی را برای رایگان کردن اینترنت در روستاها ایجاد کند، اما می‌بینیم که متاسفانه در این حوزه هم اقدامات لازم انجام نشده و هنوز به این تعریف که اینترنت به عنوان کالایی که می‌تواند در توسعه کشور نقش اساسی داشته و اقتصاد پویا و دانش جهانی را در اختیار جهانیان قرار دهد نرسیده‌ایم.

فضای اجتماعی اینترنت را در حال حاضر چگونه ارزیابی می‌کنید؟ 

دنیای سایبر یا فضای مجازی، فضایی غیر واقعی است که با هنجارهای انسانهایی که میلیونها سال در جهان واقعی زندگی کرده‌اند همگونی ندارد، به همین دلیل در این فضای مجازی باید مردم آرام آرام آموزشهای لازم را برای پذیرش جامعه جدید که به آن جامعه اطلاعاتی گفته می‌شود و در دو اجلاس سران کشورهای جهان در سالهای 2003 و 2005 میلادی برنامه اصول و راهبردهای عمل به آنها به تصویب رسیده عمل نمایند.

باید بپذیریم که 85 درصد مسائل اقتصادی و اجتماعی جهان امروز، حتی متاثر از پدیده دسترسی به اطلاعات و کسب تجربه از توانمندیها و ضعفهای موجود در جهان است، لذا باید در انجام هر عمل اقتصادی و یا اجتماعی ،جهانی بیندیشیم و محلی عمل کنیم و ارزشهای دینی‌، سنتی و ملی خود را در یک مجموعه از تفکرات جهانی جای دهیم.

مستندات شما برای این اظهارات چیست؟

تجریبات کشورمان در حوزه اجتماعی تاثیر اینترنت، توسط یونسکو در «روستای اینترنتی قرن آباد» تحقیق شده است و در آن نشان می‌دهد که پس از آغاز به کار اولین مرکز ICT روستایی کشور در قرن آباد و پس از دو سال‌،60 در صد ارتقای اجتماعی و 40 درصد ارتقای اقتصادی این روستا مدیون حضور اینترنت بوده است.

نتیجه این تحقیق هم اکنون بر روی سایت یونسکو در 80 صفحه به زبان انگلیسی وجود دارد‌، این تجربه کوچک روستایی باید به ما بیاموزد که اگر بخواهیم به روش صحیح اینترنت را در کشور توسعه دهیم‌، ارتقای اجتماعی و اقتصادی را نیز به دنبال آن خواهیم داشت. 

بر این اساس و با وجود چنین مشکلاتی آیا فکر می کنید مسأله‌ای مانند «فیلترینگ» موضوعیت می‌یابد؟ 

فیلترینگ حتی در کشورهای توسعه یافته به صورتهای نا‌محسوس وجود دارد‌، اما در کشور ما از نوع فیلترینگ سخت است ،به گونه‌ای که حتی کلمه‌ای مثل «زن» هم فیلتر شده است و این نشان می‌دهد که اهداف اساسی از فیلترینگ در ایران فقط امنیتی نیست، همان انگیزه‌هایی که برای پایین نگهداشتن سرعت اینترنت در ایران وجود دارد، در فیلترینگ نیز وجود دارد. 

در دنیای توسعه یافته امروزی معمولاً از فیلترینگ سفید استفاده می‌شود‌، «فیلترینگ سفید» فیلتری است که حتی خانواده‌ها می‌توانند از مقدار بسیار بسیار کم تا بسیار زیاد عمل فیلترینگ را انجام دهند‌. 

این امکان به سازمانهای دولتی، بخش خصوصی و مدارس و دانشگاهها فرصت می‌دهد که هر کس نسبت به محیط اجتماعی خود از اینترنت استفاده کند که بهترین روش است. 

در دانشکده‌های پزشکی که احتیاج به فیلم‌های پزشکی دارند که ممکن است در یک دانشگاه صنعتی به آن نیاز نباشد از فیلترینگ خاص استفاده می‌کنند. 

فیلترینگ سفید اجازه می‌دهد که هر‌کس حتی کشورها نسبت به بعضی مسائل امنیتی کنترل خود را داشته باشند اما نه به سختی فیلترینگ امروزی در کشور ما که تقریباً مردم از دسترسی به اینترنت آزرده می‌شوند و انگار گناه بزرگی مرتکب شده‌اند.

شما راه حل را در چه می‌بینید؟ 
من معتقدم تنها راه حل این مشکلات تدوین و تصویب قانونی در زمینه جرایم اینترنتی و حقوق کاربران است نه فیلترینگ آن هم به اشتباه.