رونق موسیقی سنتی، بی رونقی موسیقی پاپ

اگر این روزها را در ایران، روزهای موسیقی بنامیم، خطا نکرده ایم. گروهی از بزرگ ترین و محبوب ترین چهره های موسیقی ایران در این روزها سرگرم برگزاری کنسرت هستند یا پیش تر کنسرت برگزار کرده اند.

حرف های هوشنگ کامکار این ادعا را تایید می کند. او می گوید: "امسال برای موسیقی یکی از سالهایی است که من تا به حال در زندگی ام چه قبل و چه پس از انقلاب اسلامی ندیده ام و به جرات می توانم بگویم همه کسانی که در عرصه موسیقی مطرح هستند، کنسرت دارند و امسال را به جشنواره موسیقی تبدیل کرده اند."

کنسرت سه روز گروه کامکارها به تازگی پایان یافته است، در حالی که پیش از آنان محمدرضا شجریان به مدت شش شب در تالار بزرگ کشور، کنسرت برگزار کرد که بیش از ۶۰ هزار نفر متقاضی بلیت بودند، اما فقط ۱۹ هزار نفر امکان حضور در کنسرت را یافتند.

کنسرت کامکارها نیز با استقبال روبه رو شد. پیش از شجریان نیز محمدرضا لطفی در تهران به مدت سه شب کنسرت برگزار کرد که با استقبال مردم رو به رو شد. به این کنسرت ها باید کنسرت گروه جلال ذالفنون را در روز ۲۸ مرداد نیز اضافه کنیم.

در روزهای آینده نیز گروه های برجسته موسیقی ایرانی برنامه هایی برای برگزاری کنسرت دارند. کنسرت گروه شمس به سرپرستی کیخسرو پورناظری از ۶ تا ۹ شهریور در فضای باز کاخ نیاوران برگزار خواهد شد.

این کنسرت با همکاری سماع گران قونیه و نوازندگانی از فرانسه برگزار و در در دو بخش موسیقی سنتی و موسیقی تنبور، قطعاتی بر اساس اشعاری از مولانا اجرا خواهد شد. در این کنسرت ۹ میهمان از ترکیه، ۳ سماع گر و یک نوازنده نی از قونیه و۳ نوازنده چنگ و ویولن سل از فرانسه گروه را همراهی می کنند.

کنسرت حسین علیزاده و گروه هم آویان نیز از رویدادهای مهم حوزه موسیقی ایرانی در این روزهاست. کنسرت علیزاده از این جهت حائز اهمیت است که او را به عنوان یک موسیقیدان نوآور می شناسند و تا کنون توانسته است، راه های نویی را در موسیقی ایرانی بگشاید. او و گروهش ۱۴ و ۱۶ شهریور در تالار بزرگ وزارت کشور کنسرت خواهند داشت.

گروه هم آویان متشکل از هنرجویان منتخب کارگاه آموزشی حسین علیزاده است. این کارگاه از پانزده خواننده زن ومرد و پانزده نوازنده تشکیل شده و هر سال برای عضوگیری این کارگاه، فراخوانی اعلام می‌ شود.

این کنسرت دارای دو بخش بداهه‌ نوازی، توسط علیزاده و مجید خلج خواهد بود و هر شب قطعات در دستگاه‌ های مختلف با اولویت دستگاه افشاری، سه‌ گاه و ابوعطا اجرا می ‌شود.

گروه هم آوایان همچنین "سرود گل" با اشعاری از فریدون مشیری را در دستگاه "راست پنجگاه" اجرا می‌ کند. "سرود گل" عنوان آلبومی است که در فرانسه اجرا شد و با تغییراتی در این کنسرت نواخته خواهد شد.

هم چنین خبرها حکایت از برگزاری کنسرت توسط خوانندگان دیگری چون عبدالحسین مختاباد و تکرار کنسرت محمدرضا شجریان در پاییز دارد. اگر به این کنسرت ها و نام ها نگاهی بیاندازیم متوجه خواهیم شد که این کنسرت ها همه در حوزه موسیقی اصیل و سنتی ایران است.

البته در حوزه موسیقی کلاسیک نیز می توان به سمفونی "پیامبر عشق و امید" اشاره کرد که لوریس چکناورایان آن را بر اساس کاری از سید مهدی شجاعی نویسنده داستان های مذهبی به مدت ۱۰ شب اجرا کرد.

اما موسیقی پاپ که در دهه اخیر رشد زیادی داشته است، این روزها چندان رونقی ندارد و چندان خبری از برگزاری کنسرت گروه های پاپ شنیده نمی شود و اگر هم گاه کنسرت پاپی برگزار می شود، از چهره های برجسته این موسیقی خبری نیست و رونقی هم ندارد.

پس از انقلاب اسلامی با ممنوعیت موسیقی پاپ، موسیقی سنتی و اصیل ایرانی رونق بیش تری گرفت و توانست در غیاب رقیب، نبض بازار را در دست بگیرد. آیا این روزها هم دارد چنین اتفاقی می افتد؟ یکی از مسائل برگزاری کنسرت در ایران اخذ مجوز برای برگزاری آن است که روندی طولانی و دشوار است.

گویا در ماه های اخیر در صدور مجوز برای برگزاری کنسرت های پاپ سخت گیری هایی می شود، اما آیا این سخت گیری ها خاص موسیقی پاپ است و به این معنی است که سیاست دولت حمایت از موسیقی سنتی و اصیل و سرکوب موسیقی پاپ است؟

به نظر نمی رسد که چنین سیاستی در حال اجرا باشد و باید فصل پر رونق موسیقی سنتی و اصیل و فصل کم رونق موسیقی پاپ را در عوامل دیگری جست و جو کرد.

تردیدی نیست که در وزارت ارشاد دوره جدید پس از روی کار آمدن صفار هرندی به عنوان وزیر ارشاد، سخت گیری ها نسبت به اجرای برنامه های فرهنگی و تولید کالاهای فرهنگی افزایش یافته و صدور مجوز کاست های موسیقی و کنسرت ها دشوارتر شده است، اما نگاهی به برنامه های رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی و حجم موسیقی پاپ در آن که همواره مورد انتقاد دست اندرکاران موسیقی سنتی و اصیل بوده است، نشان می دهد که حکومت سیاست مشخصی درباره موسیقی پاپ ندارد.

با این حال در این تردیدی نیست که در صدور مجوز کنسرت های پاپ سخت گیری بیشتری می شود. شاید بخشی از علت این سخت گیری ها در نگاه دولتی ها به موسیقی باشد، اما بخش دیگری از آن به خاطر حضور خانه موسیقی به عنوان یک نهاد صنفی متشکل از هنرمندان موسیقی اصیل و سنتی در حوزه موسیقی است.

خانه موسیقی از تیرماه سال جاری، خود اقدام به برگزاری کنسرت هایی در حوزه موسیقی سنتی و اصیل ایرانی کرده است که کنسرت شجریان و گروه آوا اولین کنسرت از این مجموعه بود.

مدیر عامل خانه موسیقی اخیرا گفت: "اگر گروههای موسیقی برای برگزاری کنسرت به خانه موسیقی مراجعه و ارتباط خود را بیشتر کنند زودتر به نتیجه می رسند."

گذشته از این باید نکته دیگری را نیز مد نظر قرار داد که به خاطر ممنوعیت چند ساله موسیقی پاپ و گسست نسلی در این موسیقی، کمتر چهره مقبول و قدیمی در این حوزه فعالیت می کند و این هم در تاسیس یک نهاد صنفی در این حوزه تاثیر گذاشته است و هم در صدور مجوز ها تاثیر گذار است.

وقتی چهره ای مثل محمدرضا شجریان و یا حسین علیزاده اعلام می کنند که قصد برگزاری کنسرت را دارند، عدم همکاری با آنان برای وزارت ارشاد آسان نیست و مستلزم دادن هزینه های بسیار است، اما ایجاد ممنوعیت برای خوانندگان پاپ که اغلب جوان اند، کار آسان تری است.

از سوی دیگر این موضوع نیز قابل تامل است که در چند سال کنسرت های صاحب نامان موسیقی اصیل و سنتی مثل شجریان، شهرام ناظری، کامکارها، لطفی و چند تن دیگر نسبت به کنسرت های پاپ از استقبال بیش تری برخوردار بوده است.

شاید بزرگان موسیقی پاپ در قیاس با موسیقی اصیل و سنتی کمتر به برگزاری کنسرت تن داده اند و شاید به خاطر وفور استفاده از موسیقی پاپ مجاز در تلویزیون و رادیوی جمهوری اسلامی ایران و عدم ارائه کارهای قوی و جذاب در حوزه موسیقی سنتی در این رسانه، باعث چنین رونق و افولی شده است.

با این حال تا زمینه اجرای کنسرت های موسیقی پاپ به آسانی فراهم نباشد، نمی توان قضاوت درستی داشت. خبرها حاکی است که برخی از گروه های موسیقی پاپ در تلاش اند تا در روزهای آینده کنسرت هایی را برگزار کنند.

محمد اصفهانی یکی از خوانندگانی است که روزهای آینده خبرهایی از برگزاری کنسرت توسط او به گوش خواهد رسید.

داریوش خواجه نوری نیز قرار است که کنسرتی تلفیقی از موسیقی پاپ و سنتی ارائه کند که جلال ذالفنون نیز با او همراهی خواهد کرد. گفته می شود این کنسرت به تعویق افتاده است و تلاش ها برای اخذ مجوز آن ادامه دارد.