رایان کروکر؛ حریف قمی در مذاکرات بغداد
مذاکره‌کننده آمریکایی‌ها کیست؟
يكشنبه 6 خرداد 1386 - ساعت 22:06
آفتاب: سفیر جدید آمریکا در عراق و
مسئول تیم مذاکره‌کننده این کشور در گفتگوهای روز هفتم خرداد با ایران مردی است که
اغلب کارمندان وزارت خارجه امریکا او را به عنوان «آدم روزهای سخت» معرفی می‌کنند.
رایان کروکر، دیپلمات کارکشته‌ای که پیش از پیروزی انقلاب سرکنسول ایالات متحده در
خرمشهر بوده ظاهراً از معدود مقامات وزارت خارجه آمریکاست که از تجربه انجام
گفتگوهای مستقیم با ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز برخوردار است.
آنچه در پی می‌آید گزیده گزارشی است که خبرگزاری
آسوشیتدپرس درباره سوابق مذاکره کننده ارشد آمریکایی‌ها در مذاکرات روز دوشنبه با
ایران منتشر ساخته است. آفتاب برای شناخت کروکر و حداقل آگاهی از نگاه‌های غربی به
او این گزارش را عیناً منتشر می‌کند:
رایان کروکر کارمندی است که سابقه‌ای طولانی از انجام کارهای سخت در کارنامه شغلی
خود در وزارت امور خارجه آمریکا بر جای گذاشته است. او که دوماه قبل جایگزین زلمای
خلیل‌زاد گزینه مورد علاقه نومحافظه‌کاران در بغداد شد بخش بزرگی از 36 سال حضورش
در وزارت امور خارجه را در منطقه خاورمیانه و پاکستان و افغانستان سپری کرده است و
مهم‌تر آنکه همواره در شرایط بحرانی برای احراز مسئولیت ها انتخاب شده است.
او پس از سقوط صدام در سال 2003 نقش چشمگیری در پی‌ریزی شاکله دولت جدید عراق داشت.
پس از سقوط حکومت طالبان در سال 2001 مسئولیت بازگشایی سفارت آمریکا در کابل را بر
عهده گرفت و این کار را در کوتاه ترین زمان به انجام رساند. در همان زمان بود که
گفتگوهای حساسی را نیز با «طرف ایرانی» برای تشکیل دولت جدید افغانستان برگزار کرد.
کروکر در واقع یکی از دیپلمات های انگشت‌شمار امریکایی است که طی ربع قرن گذشته در
گفتگوی مستقیم با ایرانی ها حضور داشته است. وظیفه بسیار سخت او در مذاکرات دوشنبه
این خواهد بود که چالش بزرگ دیگری را از میان بردارد: فراهم کردن زمینه همکاری برای
دو کشوری که به آستانه یک مواجهه بسیار خطرناک در عراق رسیده‌اند. کروکر پیش‌تر نیز
گفته بود که برقراری امنیت در عراق با «پیچیدگی‌های شگفت‌انگیز» روبرو خواهد بود.
مقامات وزارت خارجه آمریکا طی روزهای اخیر کوشیده‌اند انتظارات از مذاکرات بغداد را
تا حد ممکن پائین بیاورند، با این حال بسیاری دیگر در واشنگتن معتقدند که کروکر با
توجه به تجربیاتش در گفتگوهای رو در رو و رعایت استانداردهایی که همواره به آنها
وفادار مانده می‌تواند زمینه را برای آغاز یک «اتفاق تاریخی» در روابط ایران و
آمریکا فراهم کند.
برخی کارکنان وزارت خارجه آمریکا که نمی‌خواهند نامشان فاش شود می‌گویند کروکر یکی
از کسانی بود که پیش از آغاز حمله به عراق در مارس 2003 چندین بار به گونه‌ای کاملا
جدی و بی‌پرده به کالین پاول وزیر خارجه وقت امریکا درباره عواقب چنین اقدامی هشدار
داد و خطر بروز یک جنگ داخلی گسترده در عراق را پس از سقوط صدام را پیش‌بینی کرد.
جیمز دابینز از مقامات بازنشسته وزارت خارجه و مدیر مرکز راهبردهای دفاعی و امینت
بین‌المللی در واشنگتن درباره کروکر می گوید: «رایان جزو دسته‌ای از کارکنان وزارت
خارجه امریکاست که تشنه چالش هستند و همیشه مناطق بحران‌زده را برای ماموریت‌شان
اتخاب می کنند. داستان های مربوط به سختکوشی و دیسیپلین کاری بی‌مانند کروکر همواره
زبانزد دیپلمات‌های آمریکایی بوده است».
بنابر این هیچکس شگفت‌زده نشد وقتی که کروکر که پیش از این سفیر آمریکا در لبنان،
سوریه، کویت، پاکستان و افغانستان بوده ماموریت بغداد را پذیرفت، آنهم در شرایطی که
به نظر می‌رسید تمام تلاش‌های واشنگتن در چهارسال گذشته برای توقف خشونت‌ها، انجام
اصلاحات سیاسی و بازسازی اقتصاد عراق به بن‌بست خورده و فشارهای سیاسی برای خروج
سربازان آمریکایی به حداکثر رسیده است.
کارکنان سفارت آمریکا در بغداد از همان روزهای اول حضور کروکر تفاوت او را به‌خوبی
احساس کردند، در حالی که رفتار زلمای خلیل‌زاد دوستانه، پرهیجان و برونگرایانه بود
کروکر انسانی آرام، جدی و فیلسوف‌مآب به نظر می‌رسید. او در مدتی بسیار کوتاه با
کارکنان تمام بخش‌‌های سفارت آشنا شد و نظم مورد علاقه‌اش را به آنان تحمیل کرد. از
همان روز اول نیز با دیوید پترایوس فرمانده نیروهای آمریکایی در عراق قرار گذاشت که
هفته‌ای شش مایل بدوند و همزمان پیشرفت طرح امنیتی بغداد را نیز به بحث بگذارند!
سیاستمداران عراقی از گروه‌های مختلف کروکر را به خلیل‌زاد ترجیح می‌دهند. وائل
عبداللطیف از اعضای ائتلاف شیعی «عراق یکپارچه» در مجلس ملی عراق از کروکر به عنوان
فردی که «درک روشنی از مشکلات دارد» یاد می‌کند، سلیم عبدالله از نمایندگان سنی
پارلمان «خردورزی» او را می‌ستاید و علی‌الدباغ سخنگوی دولت نیز کروکر را
«سیاستمداری آرام، حرفه‌ای و برنامه‌مند» توصیف می کند.
اما آنچه کروکر را به تهران پیوند می‌زند مذاکرات بی‌سروصدا و مهمی است که در
روزهای پایانی سال 2001 با مقامات وزارت خارجه ایران انجام داد تا با کمک آنان
امکان برقراری ثبات و امنیت در افغانستان پس از سقوط حکومت طالبان فراهم شود. جیمز
دابینز در این باره می گوید: «مذاکره‌‌کنندگان ایرانی از رفتار حرفه‌ای کروکر در
مذاکرت بسیار راضی بودند و او توانست اعتماد و احترام آنان را به‌دست آورد».
اما مذاکرات بغداد از پاره‌ای جهات بسیار سخت‌تر از گفتگوهای سال 2001 است.
بی‌اعتمادی میان تهران و واشنگتن بسیار بیشتر شده و پرونده هسته‌ای ایران نیز به
فهرست طولانی اختلافات دو کشور افزوده است. با این‌که هر دو طرف بر موضوع انحصاری
«گفتگو برای امنیت عراق» توافق کرده‌اند اما در همین محدوده نیز هیچ دیدگاه مشترکی
درباره عوامل ناامنی‌ها وجود ندارد. بسیاری نگران آن هستند که مذاکرات دوشنبه نیز
همچون نشست امنیتی بغداد در مارس گذشته به صحنه اتهام‌زنی طرفین به یکدیگر تبدیل
شود.
سفیر جدید آمریکا در بغداد خود نیز هفته پیش گفت که انتظار ندارد این مذاکرات به یک
«نقطه عطف» در روابط تهران و واشنگتن تبدیل شود، با این‌حال دلایلی برای خوشبینی
وجود دارد زیرا از نگاه کروکر، اکنون هر دو طرف درک مشترکی از تعریف امنیت و
محدودیت‌هایشان در عراق پیدا کرده‌اند.